Interview: Natuurlijk bent u Moeder Teresa niet

Naar aanleiding van een campagne van Dokters van de Wereld werd ik geïnterviewd door Sofie Mulders van De Morgen. Als je geabonneerd bent op De Morgen kan je het artikel hier herlezen. Hieronder vat ik het kort samen.

De campagne van Dokters van de Wereld drukt je met de neus op de feiten: wanneer een hoogzwangere, dakloze vrouw op straat staat, loopt iedereen haar voorbij. Tot een bekende regisseur zogezegd een filmpje over haar maakt - dan krijgt ze plots aandacht van omstanders... 

Wanneer die omstaanders hiermee geconfronteerd worden, reageren ze met "Ik zie hier elke dag zwervers zitten, op den duur begin je dat normaal te vinden", of "Het is de taak van de overheid om in te grijpen en te helpen", of nog: "We kunnen niet voor iedereen Moeder Teresa zijn."

Deze reacties komen neer op moral disengagement - het zijn strategieën waarmee mensen verantwoordelijkheid proberen te ontduiken en hun eigen gedrag te rationaliseren. Bovendien maken mensen een onderscheid tussen negatieve en positieve rechten en plichten: negatieve plichten zin plichten om geen schade aan anderen toe te brengen, terwijl positieve plichten ons vragen anderen te helpen. Maar in onze dagdagelijkse moraal vinden we negatieve plichten belangrijker dan positieve plichten, terwijl het onderscheid niet altijd duidelijk is en het resultaat van beide soms hetzelfde is.

Negatieve boodschappen en mensen met een schuldgevoel opzadelen kan echter contra-productief, werken omdat dit net moral disengagement in de hand kan werken. Daarom moeten we mensen overtuigen dat hun bijdrage echt wel een verschil maakt.